شاخص نمود رنگ (CRI) چیست؟

شاخص نمود رنگ (CRI)

کیفیت نور یک چراغ در زمینه روشنایی و نورپردازی عامل مهمی محسوب می شود که بسیار ار افراد از آن غافل می شود. حتما تا به حال برای شما نیز پیش آمده است که هنگام خرید یک محصول (مخصوصا پوشاک) در فروشگاه احساس کنسد که رنگ محصول طبیعی نمی باشد و برای مشخص شدن رنگ طبیعی آن مجبور شده اید محصول مورد نظر را به بیرون از فروشگاه برد و رنگ آن را زیر نور خورشید مشاهده نمایید. علت این اتفاق CRI یا شاخص نمود رنگ پایین منابع نوری ان فروشگاه می باشد. اما سوالی که مطرح می شود این است که CRI چیست و چگونه اندازه گیری می شود؟ شاخص نمود رنگ یا همان CRI مخفف عبارت لاتین Color Rendering Index می باشد. از دیگر نام های این عبارت می توان به درصد بازتاب رنگ نیز اشاره نمود. برای تعریف CRI نیز می توان گفت که این شاخص مشخص می کند که نور مصنوعی (نور چراغ) در مقایسه با نور خورشید تا چه اندازه قادر به نمایش طبیعی رنگ ها می باشد.

تاریخچه شاخص نمود رنگ

شاخص CRI عمر بالایی ندارد و پیداش آن به دهه 60 میلادی باز می گردد. کمیسیون بین المللی روشنایی مرجع اصلی در زمینه رنگ، نور و روشنایی محسوب می شود که به اختصار به آن CIE می گویند. این کمیته در سال 1965 و پس پس از اختراع و تولید لامپ و چراغ های فلورسنت اقدام به معرفی شاخصی به نام CRI نمود. امروزه استفاده لامپ های رشته و فلوروسنت به صورت چشمگیری کاهش داشته است و با روی کار آمدن فناوری های نوینی مانند LED ها استفاده از پنل های COB، SMD و … در زمینه نور و روشنایی این منابع جایگزین چراغ های رشته ای شده اند. با روی کار آمدن فناوری ال ای دی شاخص نمود رنگ قسمتی از کارآیی گذشته خود را از دست داد و ناچار یا باید اصلاح می گردید و یا حذف می شد. در سال 2015 شاخص جدیدی به نام TM معرفی شد تا جایگزین شاخص CRI گردد اما تا به امروز هنوز به صورت کامل مورد استفاده قرار نگرفته است و فعلا از همان شاخص CRI برای اندازه گیری طبیعی بودن نمایش رنگ ها استفاده می گردد.

ماهیت شاخص CRI

شاخص نمود رنگ در اصل تعیین کننده آن است که یک منبع نوری تا چه اندازه طیف نوری کاملی دارد. حال سوالی که پیش می آید این است که طیف نوری چیست؟ طیف نوری توسط نیوتون در سال کشف گردید. نیوتون با تاباندن نور خورشید به یک منشور متوجه شد که نور تک رنگ خورشید پس از عبور از منشور به هفت رنگ مختلف تقسیم می گردد یک نوار نوری به وجود می آید که همن طیف نوری می باشد. همان طور که ذکر شد شاخص نمود رنگ مشخص کننده این است که یک منبع نوری مصنوعی تا چه اندازه دارای طیف نوری کاملی می باشد یعنی نور یه چراغ یا لامپ تا چه حدی این هفت رنگ طیف نوری را در خود جای داده است.

واحد اندازه گیری CRI

این شاخص واحد اندازه گیری خاصی ندارد و بر اساس یک مقیاس از عدد 0 تا 100 سنجیده می شود. نور خورشید که طبیعی ترین نور کره زمین می باشد دارای شاخص 100 است و هیچ نور مصنوعی نمی تواند به عدد 100 برسد. ضعیف ترین شاخص نمود رنگ در نور های مصنوعی نیز عدد 20 می باشد. پس به صورت کلی می توان گفت که هر چه شاخص رنگی یک چراغ یا منبع نوری بالاتر باشد رنگ هایی که در معرض نور آن منبع قرار می گیرند طبیعی تر می باشند. برای مثال چراغ COB ریلی 50 وات شیله دارای شاخص 85 درصدی می باشد. شاخص 85 درصدی مشخص می کند که رنگ هایی که در معرض نور این چراغ قرار می گیرند تا 85 درصد مشابه رنگ های طبیعی می باشند.

اهمیت شاخص نمود رنگ

فرض کنید دارای یک نمایشگاه خودرو، گالری هنری، فروشگاه زیور آلات یا بوتیک و .. می باشید که رنگ محصول یا خدمت ارائه شد برای مشتریان بسیار مهم و ضروری باشد. حال در نظر بگیرید مشتری به شما بگوید که رنگ محصولات شما طبیعی نمی باشد و در نمایشگاه یا فروشگاه دیگری رنگ این محصول طبیعی تر بود. یا در نظر بگیرید در یک گالری هنری رنگ تابلو های نقاشی با رنگ های اصلی تابلو در حالت طبیعی متقاوت باشد. این اتفات ممکن است باعث ازدست دادن مشتری شود. به بیان دیگر شاخص نمود رنگ پایین باعث افت محسوس بازدهی بصری محیط خواهد شد که این امر در امور تجاری نقطه ضعف بزرگی محسوب می گردد. اگر بخواهیم مزایای این شاخص را به صورت خلاصه بیان کنیم می توان به نکات زیر اشاره نمود:

• شاخص نمود رنگ بالا در منازل مسکونی احساس راحتی و آرامش روانی را بالا  میبرد.
• باعث افزایش رضایتمندی مشتریان فروشگاه و افزایش فروش خواهد شد.
• نرخ و آمار محصولات مرجوعی کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
• رنگ محصولات در طبیعی ترین حالت خود قرار دارند.